Badanie cytologiczne służy do pobrania materiału z szyjki macicy i kanału szyjki macicy do badania cytologicznego. Cytologia stanowi element profilaktyki pierwotnej raka szyjki macicy – służy wykrywaniu stanów przednowotworowych i raka szyjki macicy. Podstawowym czynnikiem ryzyka rozwoju raka szyjki macicy jest przetrwałe zakażenie onkogennym typem wirusa HPV (human Papilloma virus, wirus brodawczaka ludzkiego). U prawie 100% chorych z płaskonabłonkowym rakiem szyjki macicy stwierdza się obecność DNA HPV typów onkogennych. Do obdarzonych największym potencjałem onkogennym wirusów brodawczaka ludzkiego należy typ HPV 16 występujący w 50-60% raków szyjki macicy i typ 18 występujący w 10-20% raków szyjki macicy.