Cytologia

Czym jest cytologia?

Badanie cytologiczne służy do pobrania materiału z szyjki macicy i kanału szyjki macicy do badania cytologicznego. Cytologia stanowi element profilaktyki pierwotnej raka szyjki macicy – służy wykrywaniu stanów przednowotworowych i raka szyjki macicy. Podstawowym czynnikiem ryzyka rozwoju raka szyjki macicy jest przetrwałe zakażenie onkogennym typem wirusa HPV (human Papilloma virus, wirus brodawczaka ludzkiego). U prawie 100% chorych z płaskonabłonkowym rakiem szyjki macicy stwierdza się obecność DNA HPV typów onkogennych. Do obdarzonych największym potencjałem onkogennym wirusów brodawczaka ludzkiego należy typ HPV 16 występujący w 50-60% raków szyjki macicy i typ 18 występujący w 10-20% raków szyjki macicy.

Kiedy wykonywać badania cytologiczne?

Badaniami profilaktycznymi polegającymi na corocznej kontroli cytologicznej powinny być objęte kobiety po ukończeniu 25 roku życia. W sytuacji wczesnego rozpoczęcia współżycia należy wykonać badanie cytologiczne nie później niż 3 lata po inicjacji seksualnej.
U kobiet 30 letnich i starszych prawidłowe wyniki 3 wymazów cytologicznych i brak czynników ryzy-ka zachorowania na raka szyjki macicy pozwalają na prowadzenie badania przesiewowego co 3 lata.

Kontroli cytologicznej co 12 miesięcy wymagają kobiety:

  • zakażone HIV
  • przyjmujące leki immunosupresyjne
  • zakażone wirusem HPV typem wysokiego ryzyka
  • leczone w przeszłości z powodu śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy (CIN 2, CIN 3) lub raka szyjki macicy

Badanie cytologiczne w okresie krótszym niż 12 miesięcy należy powtórzyć u kobiet, u których w poprzednich rozmazach cytologicznych nie stwierdzono obecności komórek pochodzących ze strefy przekształceń, endocervix lub też poprzednie rozmazy cytologiczne były mało czytelne z powodu domieszki śluzu, krwi lub obecności stanu zapalnego. Dopuszcza się odstępstwa od corocznej kontroli cytologicznej u kobiet po usunięciu macicy wraz z szyjką z powodu zmian nie-złośliwych.

W jaki sposób pobieramy materiał do badania cytologicznego?

Materiał z tarczy i kanału szyjki macicy pobieramy przed badaniem ginekologicznym i badaniem ultrasonograficznym wykonywanym sondą dopochwową na fotelu ginekologicznym.

Dlaczego LBC jest lepsza od konwencjonalnej cytologii?

Patolodzy wskazują, że można wprowadzić jako standard lepszą metodę – cytologię na podłożu płynnym (LBC – ang. Liquid-Based Cytology). Wymaz pobierany jest z szyjki macicy za pomocą szczoteczki cytologicznej, której końcówka jest przenoszona do pojemnika ze specjalnym płynem, który zapobiega uszkodzeniu pobranych komórek. Pojemnik zostaje zamknięty i dostarczony do laboratorium. Tam materiał zostaje przeniesiony z pojemnika z płynem przez specjalistyczny aparat na specjalny filtr, gdzie dochodzi do oczyszczenia wymazu z niepożądanych elementów (śluzu, krwinek czerwonych czy bakterii) Na koniec próbka przenoszona jest na szkiełko mikroskopowe i podlega badaniu.

Dzięki zastosowaniu LBC powstaje wysokiej jakości preparat zwiększający dokładność badania, skraca się też czas jego oceny, o około 30 do 40%.

Zaletą cytologii na podłożu płynnym jest to, że raz pobrany materiał można wykorzystać do dalszych badań, np. w celu sprawdzenia czy zawiera onkogenne szczepy wirusa HPV odpowiedzialnego za powstawanie raka szyjki macicy, bez konieczności wzywania kobiety na dodatkowe badanie. Łączenie badania cytologicznego z badaniem na obecność wirusa HPV jest światowym trendem w profilaktyce onkologicznej.